Aerozoloterapia (terapia wziewna, inhalacje) to po prostu wziewanie (wdychanie) pewnych substancji w celach leczniczych, profilaktycznych, kosmetycznych oraz diagnostycznych, stosowane głównie w chorobach układu oddechowego – w stanach zapalnych dolnych i górnych dróg oddechowych, astmie, przewlekłych zapaleniach oskrzeli, mukowiscydozie, POChP (przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc) i alergiach.
Polega na wprowadzeniu leków i substancji do górnych dróg oddechowych i drzewa oskrzelowego w celu przywrócenia prawidłowej czynności wydzielniczej i odruchowej śluzówki, a więc poprawie funkcjonowania górnych i dolnych dróg oddechowych. Uzyskuje się to przez zwiększenie ich drożności i przetworzenie doprowadzonego powietrza do właściwej temperatury, wilgotności i czystości.
Do inhalacji „metodą domową” potrzebujemy garnka z gorącą wodą i garstki ziół lub kilka kropel olejku leczniczego lub kilka łyżeczek soli.
Do inhalacji służą inhalatory ultradźwiękowe i nebulizatory. Na aerozol mogą się składać woda destylowana albo sól fizjologiczna, w których są rozpuszczone leki, takie jak, np:
- leki powodujące zmniejszenie napięcia ściany oskrzeli i rozszerzenie dróg oddechowych
- leki antycholinergiczne, rozszerzające drogi oddechowe
- leki mukolityczne, pobudzające wydzielanie śluzu przez drogi oskrzelowe i upłynniające go, a przez to ułatwiające wykrztuszanie
- glikokortykosteroidy, które działają przeciwzapalnie i przeciwalergicznie, a przez to hamujące spastyczny skurcz oskrzeli
Jednak najczęściej stosujemy aerozolem z wodami zdrojowymi i solanką, które są wytwarzane pod wpływem czynników naturalnych (strefa nadmorska, podziemne wyrobiska solne) lub wytwarzane pod wpływem użycia innych technologii (tężnie solankowe, groty solne).
Wskazania do terapii wziewnych
- przewlekłe nieżyty infekcyjne i alergiczne nosa, gardła, krtani i zatok obocznych nosa
- przewlekły nieżyt zanikowy lub przerostowy krtani oraz przeciążenie głosu
- przewlekłe nieżyty i rozstrzenie oskrzeli
- astma oskrzelowa
- zwłóknienie torbielowate oskrzeli (mukowiscydoza)
- stany po zapaleniu płuc
- przeziębienia
Aerozoloterapia (terapia wziewna, inhalacje) – przeciwwskazania
- nadwrażliwość na leki podawane w aerozolu
- ostre zapalenie dróg oddechowych i płuc
- choroby zakaźne układu oddechowego (czynna gruźlica płuc)
- przewlekłe ropne zapalenia dróg oddechowych, wymagające leczenia chirurgicznego
- nowotwory i zaawansowane pylice płuc
- krwawienia z dróg oddechowych
- niewydolność oddechowa i krążeniowa
- czynna choroba żołądka i dwunastnicy
- stany gorączkowe
Terapię wziewną lekami stosuje się zakładach fizykoterapii. W uzdrowiskach najczęściej wykonuje się inhalacje wodami zdrojowymi:
- solankami,
- wodami chlorkowo-sodowymi, które zawierają jod – działają stymulująco na błonę śluzową dróg oddechowych, pobudzając ją do wydzielania śluzu i wykrztuszania,
- wodami chlorkowo-sodowymi, które zawierają brom – działają łagodząco, zmniejszają wrażliwość błony śluzowej oskrzeli, a przez to wydzielanie śluzu drzewa oskrzelowego,
- szczawami alkalicznymi (pozbawionymi naturalnego dwutlenku węgla) – działają łagodząco na błonę śluzową drzewa oskrzelowego,
- wody siarkowo-siarkowodorowe – działają bardzo drażniąco na błonę śluzową dróg oddechowych, ale także bakteriobójczo. Sprzyjają oczyszczaniu drzewa oskrzelowego z wydzieliny ropnej u pacjentów z przewlekłym zapaleniem wywołanym infekcją.
W Zakładzie Rehabilitacji Medycznej Hotelu „Słoneczny Zdrój” stosujemy głównie inhalacje solankowe, które wykonujemy inhalatorem ultradźwiękowym.
Dozujemy 150 ml 2 -3 % solanki w temperaturze 33-35 º C i ustawiamy czas na 10 – 20 min. inhalacji, optymalnie 15 minut lub inny czas jeśli lekarz zaleci inaczej. Zaleca się około 14-18 zabiegów na kurację. Inhalacje można stosować 1-2 x dziennie. Przed zabiegiem pacjent powinien opanować technikę oddychania za pomocą inhalatora.
Zarówno wdech jak i wydech wykonuje się przez usta. Oddechy powinny być nieco głębsze niż przy normalnym oddychaniu. Na szczycie wdechu należy na krótko wstrzymać oddech, co powoduje odkładanie się aerozolu w drogach oddechowych klatki piersiowej.Pacjent powinien przyjąć wygodną pozycję i rozluźnić mięśnie.
Podczas inhalacji nie należy czytać, mówić, oddalać się od inhalatora. Bardzo ważna jest koncentracja na zabiegu. Po zabiegu należy odpocząć minimum 20 minut. Podczas serii inhalacji nie wolno palić tytoniu, pić zimnych napojów, głośno mówić i krzyczeć. Inhalacji nie powinno się wykonywać tuż po posiłku i przed posiłkami. Można się spodziewać niepożądanych reakcji na inhalacje zbyt zimne u osób z nadwrażliwością oskrzeli. Przy zbyt dużej częstotliwości oddechów mogą pojawić się zawroty głowy, ogólny niepokój, mroczki przed oczami – wystarczy zwolnić oddech.